Του Απόλλωνα Αρτέμη Μηχανολόγου – Ηλεκτρολόγου
Χιλιάδες σκάφη κάθε είδους, ακινητοποιημένα στις διάφορες μαρίνες, περιμένουν πότε θα έρθει το καλοκαίρι για να αρχίσουν και πάλι να ταξιδεύουν. Άλλα αναπαύονται έξω στη στεριά πάνω σε βάσεις ή σε τρέιλερ και άλλα στα νερά της μαρίνας. Τα πιο πολλά είναι παροπλισμένα, δηλαδή οι μηχανές τους δεν δουλεύουν όλους τους μήνες του χειμώνα Εξαίρεση αποτελούν μερικά, που οι κυβερνήτες τους εξακολουθούν να τα κινούν, κάνοντας κάποια ταξιδάκια, όταν ο καιρός (και η τσέπη τους) το επιτρέπει.
Σε όλα τα σκάφη, μικρά και μεγάλα, παροπλισμένα ή όχι, υποτίθεται πως ο εξοπλισμός και οι μηχανές πρέπει να έχουν κάνει τουλάχιστον το σέρβις που συνιστάται για το τέλος της χρήσης μιας ολόκληρης καλοκαιρινής σαιζόν.
Το σέρβις αυτό διαφέρει από τα σέρβις ρουτίνας που γίνονται κατά τη διάρκεια της κανονικής χρήσης του σκάφους στο ότι πέρα από τη γνωστή τρέχουσα συντήρηση, δηλαδή τις αλλαγές φίλτρων, λαδιών, τη λίπανση κ.λπ., όλοι ανεξαιρέτως οι εξοπλισμοί και μηχανισμοί του σκάφους καθώς και η μηχανή, πλένονται και καθαρίζονται από τα άλατα που έχουν συσσωρευτεί ένα ολόκληρο καλοκαίρι.
Στα παροπλισμένα σκάφη όμως, δηλαδή σε αυτά που πρόκειται να παραμείνουν ακίνητα για πολλούς μήνες και η μηχανή τους δεν θα λειτουργήσει στο διάστημα αυτό, γίνεται το γνωστό “χειμερινός σέρβις” κάτι πιο εξειδικευμένο, διότι μετά το παραπάνω σέρβις και κατά τη διάρκεια της δοκιμαστικής λειτουργίας της μηχανής, εισάγεται στο εσωτερικό της- συνήθως με ψεκασμό-κάποιο αντισκωριακό λιπαντικό που προστατεύει τους κυλίνδρους, τα ελατήρια, τις βαλβίδες και γενικά όλα τα κινητά και ακίνητα μέρη της από την οξείδωση. Το αντισκωριακό υλικό μαζί με το λάδι της μηχανής, δημιουργεί ένα προστατευτικό στρώμα σε όλες τις εσωτερικές επιφάνειές της και εμποδίζει την υγρασία να τις οξειδώσει.
Πόσο αποτελεσματικό είναι όμως αυτό το χειμερινό σέρβις και κατά πόσο μπορεί να καλύψει όλο το χρονικό διάστημα που η μηχανή μας θα μείνει σε ακινησία;
Η πείρα έχει αποδείξει πως αυτό δεν είναι πάντοτε δυνατόν, γιατί ο χρόνος προστασίας του αντισκωριακού λιπαντικού εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Κατ’ αρχήν, το ίδιο το προστατευτικό στρώμα εξασθενεί σιγά – σιγά, γιατί λόγω της βαρύτητας υποχωρεί από τα πάνω τμήματα της μηχανής προς τα κάτω και μειώνεται η ποσότητα του υλικού, που προστατεύει τις επιφάνειες. Το πόσο γρήγορα υποχωρεί, εξαρτάται κυρίως από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Στις υψηλές θερμοκρασίες υποχωρεί πολύ πιο γρήγορα από ότι στις χαμηλές.
Επίσης το αντισκωριακό επηρεάζεται από το ποσοστό και το είδος της υγρασίας- ανάλογα με το περιβάλλον- που υπάρχει στον ατμοσφαιρικό αέρα και κυκλοφορεί μέσα στη μηχανή. Το νερό που περιέχεται στον αέρα με τη μορφή υγρασίας είναι ένας αρκετά ισχυρός διαλύτης, ο οποίος μπορεί να διαπεράσει την προστατευτική «μεμβράνη», που έχει δημιουργήσει το αντισκωριακό υλικό, σύμφωνα με το φαινόμενο της όσμωσης (διαπίδυσης). Έτσι λοιπόν μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, που δεν μπορεί να προσδιοριστεί ακριβώς, το ίδιο το προστατευτικό υλικό θα περιέχει και ένα ποσοστό νερού, το οποίο αντί να προστατεύει τη μηχανή, θα επιταχύνει την οξείδωση της.
Ο χρόνος που διαρκεί η προστατευτική δράση του αντισκωριακού, εξαρτάται λοιπόν κατά πολύ και από την κυκλοφορία ή όχι του αέρα μέσα στη μηχανή, όσο θα βρίσκεται σε ακινησία. Αυτό σημαίνει πως, για να υπάρχει προστασία όλο το χρονικό διάστημα που η μηχανή δεν θα λειτουργήσει, δεν θα πρέπει να ανανεώνεται ο αέρας στο εσωτερικό της. Με άλλα λόγια, θα πρέπει να σφραγίσουμε κάθε εισαγωγή και εξαγωγή της. Και αυτό ισχύει για κάθε τύπο μηχανής, δίχρονη, τετράχρονη, βενζίνης ή Ντήζελ κ.λπ
Κάτι τέτοιο βέβαια δεν είναι πάντοτε εύκολο ή εφικτό. Σε ένα σκάφος που βρίσκεται στο νερό π.χ. μπορούμε να κλείσουμε τις εισαγωγές της μηχανής ή των μηχανών του, όχι όμως και τις εξαγωγές (εξατμίσεις), αφού αυτές, στα περισσότερα σκάφη, βρίσκονται μέσα στο νερό. Στα σκάφη που ξεχειμωνιάζουν στην ξηρά, υπάρχει πάντα ένας τρόπος να σφραγίσουμε τις εισαγωγές και εξαγωγές των μηχανών τους και έτσι θα πρέπει να γίνεται. Σε πόσα όμως από τα σκάφη που βρίσκονται στη στεριά, παίρνονται όλες αυτές οι αναγκαίες προφυλάξεις; Όχι σε πολλά θα λέγαμε. Σε αρκετά μάλιστα, απ’ ότι ξέρουμε, ακόμη και το τρέχον σέρβις έχει μείνει για το καλοκαίρι, λίγο πριν από την καθέλκυση τους.
Γνωρίζουμε αρκετές περιπτώσεις μηχανών, που μετά τη χειμερινή περίοδο βρέθηκαν τελικά στο συνεργείο με διάφορα προβλήματα, όπως εντελώς κολλημένες, με κολλημένα ελατήρια και σπασμένα, κολλημένες ή σπασμένες βαλβίδες κ.α. Και πολλές είχαν κάνει το χειμερινό σέρβις.
Όποια και αν είναι όμως η περίπτωση, θα πρέπει να ξέρουμε πως, ενώ το χειμερινό σέρβις πρέπει να γίνεται, γιατί βοηθάει σημαντικά, δεν μπορεί να μας εγγυηθεί ότι εξασφαλίζει απόλυτα τη μηχανή μας από τον κίνδυνο μιας εσωτερικής οξείδωσης, που μπορεί να έχει σαν συνέπεια, είτε μια βλάβη αμέσως μόλις δουλέψει πάλι, είτε μια δυσανάλογη φθορά που θα καταλήξει μελλοντικά σε βλάβη, αν δεν πάρουμε και τις άλλες προφυλάξεις, για τις οποίες μιλήσαμε παραπάνω.
Πάντως, τόσο από πείρα όσο και από οδηγίες κατασκευαστών των μηχανών, γνωρίζουμε πως εκείνο που καλύπτει κάθε περίπτωση και εγγυάται απόλυτα ότι η μηχανή μας θα βρίσκεται πάντοτε σε καλή κατάσταση λειτουργίας είναι να συνεχίζει να λειτουργεί και το χειμώνα κατά διαστήματα ή γενικά να μην παραμένει ακίνητη πέρα από τρεις έως τέσσερις εβδομάδες, όπου και αν βρίσκεται, είτε στην ξηρά είτε στη θάλασσα. Μέσα σε ένα τέτοιο χρονικό διάστημα, η μηχανή προστατεύεται από μόνη της με το ίδιο το λιπαντικό της.
Ο γράφων ακολουθεί αυτή τη μέθοδο επί 19 συναπτά χρόνια και τη συνιστά, διατηρώντας την ίδια πάντα μηχανή σε εξαιρετική κατάσταση, ενώ έχει συμπληρώσει, όπως δείχνει το ωρόμετρό της περίπου δύο χιλιάδες ώρες λειτουργίας.
